Deprem Bölgesinde Kredi Sıkıntısı, Döviz Mevduatındaki İnce Hesaplar, Bankalara ‘Bildirmeyen’ Cezaları
Merkez Bankası aylar sonra sınırlı da olsa faiz indirimine gitti. Ancak kredi ve mevduat faiz indirimlerini pek umursamıyor gibi görünüyor. Döviz transferlerinde bu kayıtsızlık devam edince TCMB bankalara para cezası verdi.
Merkez Bankası, Türk Ekonomik Modeli çerçevesinde uyguladığı düşük faiz politikasına verdiği kısa ortanın ardından bugün de indirimine devam etti.
Faiz indirimlerinin temel amacı piyasada kredi faizlerinin düşmesi ile yatırımı artırmak iken 2021 yılı sonundan itibaren bu amaç sağlanmaya çalışılıyor. Piyasa ile olan kopukluk indirimlerin kredilere yansımasını engellerken, Bu alanda makroihtiyati tedbirler devreye giriyor.
Deprem felaketi bankacılık departmanını da etkiledi. Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) aldığı tavsiye kararlarının ardından bölge illerindeki müşterilerin kredi borçları ertelenirken, kararların ticari müşterileri belli bir ölçeğin üzerinde kapsamadığı görüldü.
Ekonomim’den Şebnem Turhan ve Selçuk Altun’a göre, bölgede faaliyet gösteren belirli bir hacmin üzerindeki şirketler kredi erteleme taleplerinde faiz ve yönetim kurulu ile karşı karşıya kalıyor.
Bölgeden yansıyanlara göre 800 bin TL fiyatlandırılan spot kredi için 3 ay uzatma (uzatma) süresinden sonra 6 ay uzatma yapılabileceği öğrenildi. Aynı faiz oranını ve 30 bin komiteyi de talep etti.
Bankalarda kredi yapılandırmalarında hesaplanan kullandırım anlamına gelen kullandırım faizi müşteriye ve bankaya göre değişkenlik gösterebilmektedir.
TBB’den bir kaynağın verdiği bilgiye göre kredi erteleme herkes için geçerli değil. Bireysel ve ticari müşteriler için verilen kararlar değerleme sonrası ticari ve kurumsal müşteriler için geçerlilik kazanmaktadır. Büyük işletmelerin sadece deprem bölgesinde üretim yapmadığı veya faaliyetlerinin hiç etkilenmemiş olabileceği dikkate alınmaktadır.
Banka şubesinin bu konuda hassas davranarak ticari ve kurumsal müşterilerin erteleme taleplerini müşteri bazında incelediği, erteleme veya tüm borçları silmenin mümkün olmadığı kaydedildi.
Bankacılıkta da bankaların rekabet ettiği bir mevduat kanalı var.
Merkez Bankası, yıl başından itibaren bankaların TL mevduatta gerçekleştirmesi gereken hedef oranı yüzde 60’a yükseltmişti. Dövize çevrilen TL mevduatta da faiz üst sınırı kaldırıldı.
2022 sonunda TL mevduatın yüzde 50’sine sahip olan bankalar hala yüzde 60 seviyesinin üzerine çıkamadı. Dövizi olanların tercih edebileceği KKM tarafında faiz oranları yüzde 18’e ulaşırken, döviz arayışı faiz oranını yeniden yükseltti.
İki hesapta döviz faiz oranı yüzde 25’e kadar çıkıyor.
Ekonomim’de bildirildiği üzere, döviz çekmek için yüksek hacimli dövizin TL’ye çevrilmesinde yıllık dolar faiz oranı yüzde 25’e kadar çıkıyor.
Durumun kısa bir özeti şu şekilde örneklendirilebilir: 100 dolar getiren bir müşteriye başlangıçta yıllık yüzde 8 faiz verilirken, yıl sonunda 108 dolar olan döviz kısmı sabittir. Daha sonra bu 100$ TL’ye çevrilir ve KKM’ye katılır. Ayrıca %18 faiz alıyor. Yıl sonunda 100 dolar 18,87 kuru üzerinden 340 TL faizle 2 bin 227 TL oluyor. Dolara döndüğü zaman KKM 117 doları geri veriyor. Sonra dolar faizi 8 dolarda kaldı. hepsinin toplamı 125 dolar kara dönüşüyor.
TCMB’den döviz cezası da geldi. 2023 yılı prestijiyle yurtdışına gönderilen spot döviz işlemlerinde EFT ve havale konusunda bilgi vermeyen bankalara 600 milyon liraya yaklaşan ceza getirildi.
BloombergHT haberine göre Merkez Bankası ek ‘ceza’ fiyatı uygularken, en yüksek fiyat 240 milyon TL ile Akbank’a uygulandı. Bunu 150 milyon TL ile Yapı Kredi Bankası, 120 milyon TL ile Garanti Bankası ve 50 milyon TL ile İş Bankası izledi.
TCMB, 2023 yılı başında bankalara gönderdiği talimatta, 50 bin doların üzerindeki EFT, havale ve SWIFT işlemleri için belge ibrazı zorunluluğu getirdi.
